‘’Belediye’’, Arapça kökenli bir sözcük. Arapçada ‘’balad-beled’’ şehir, devlet anlamlarına geliyor. Belediye de ‘’kente ait olan, kentsel’’ anlamındaki ‘’baladi_beledi’’den türetilmiş.
Belediyeler, devlet sistemleri içinde kamu yönetiminin bir parçasıdır. Örgütlenme biçimleri, yetki ve görevleri; ülkelerdeki siyasal sistemlerin gelişme ve kentleşme süreçleri, gelişmişlik düzeylerine bağlı olarak farklılıklar gösterir.
Gelişmişlik düzeyinden kasıt, kişi başına düşen gelir değil, yönetim biçimi bakımından gelişmişlik, yani çağdaş kıstaslara göre demokratikleşme düzeyidir.
Çünkü siyasal sistemler, toplumsal anlaşmalar-sözleşmelerdir. En üst düzeydeki varlığı anayasalardır. Bu sözleşmelerin toplumdaki en zayıf bireyler ile grupları ne kadar koruduğu, bireylerin yönetime katılımını ne kadar sağladığı, katılım yollarını ne kadar açık tuttuğu, sözleşmenin ihlali halinde (özellikle de yönetim tarafından) bireysel hakların durumu, önemli ölçütlerdir. Bu ölçütler çerçevesinde sistemin gelişmişlik-demokratikleşme düzeyi belirlenir.
Demokratikleşme değerlendirmesinde bir başka önemli ölçüt, uygulamalarla ilgili hesap verme zorunluluğunun olması, toplumsal sözleşmelerin ihlali halinde de hesap sorulabilinmesidir. Bunun önemi şuradan gelir:
Toplumsal sözleşmeler, yönetim koltuğunda oturanlara çok önemli iki temel yetki-görev verir; güç kullanma ve harcama. Bu yüzden devletin tanımları arasında ‘’yasal güç kullanabilen örgütlenme’’ de yer alır.
Çağdaş demokrasi anlayışına göre, yönetimlerin harcamaları ve emirlerindeki –ellerindeki gücü kullanmaları ile ilgili olarak hesap verme zorunluluklarının olması; harcama ve güç kullanma sırasında toplumsal sözleşmeyi ihlal etmeleri durumunda hesap sorulabilir olması gerekir.
Özetle buna ‘’hukukilik’’ diyoruz. Bunun temelinde ‘’şeffaflık’’ (saydamlık) vardır. Bir yüzünden baktığınızda öbür yüzü görülebiliyor demektir. Haliyle içinde bir şeyler varsa onlarda görülebilir.
Siyasal sistemlerin, toplumlardaki demokrasi kültürünün gelişmişliğine göre, ikiz kardeş olan ‘’hukukilik’’ ve ‘’şeffaflık’’ düzeyi de değişir. İşin özü budur.
Belediyecilik uygulamaları, kentleşme ve sanayileşme süreçlerine göre farklılıklar gösterebilir. Bu da ayrıntıdır.
Gününüz aydın, belediyeniz ‘’şeffaf’’ olsun…